Afspraken over sociale media

bijgewerkt op 20 juni 2019

Sociale media bieden veel kansen voor het onderwijs, maar er zitten wel wat haken en ogen aan het gebruik ervan. Heeft jouw school een account op Facebook of Instagram? Of wordt er gebruik gemaakt van sociale media tijdens de les? Zorg dan dat je de privacy van leerlingen garandeert en voldoet aan regels die voortkomen uit de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), door goede afspraken te maken over sociale media.

Op scholen worden sociale media over het algemeen op 2 manieren gebruikt: als communicatiekanaal vanuit de school zelf en in sommige gevallen als digitaal leermiddel of communicatiemiddel in de les. Wil je als school foto’s en video’s van leerlingen gebruiken op de sociale media-accounts van de school? Dan moet je daar toestemming voor vragen. Meer informatie daarover vind je op de pagina foto’s en video’s.

Soms worden sociale media ingezet in de klas of als onderdeel van de les. Denk bijvoorbeeld aan een WhatsApp-groep met de mentor of een opdracht bij maatschappijleer waarbij Twitter wordt gebruikt. Dit mag overigens niet zo maar. Zijn je leerlingen jonger dan 16 jaar? Dan moet je hun ouders eerst om toestemming vragen voor het gebruik van de app of het sociale medium. Ouders mogen die toestemming weigeren en die leerlingen moet je in dat geval een alternatief bieden. Je mag ze niet uitsluiten van de les.

Let op: volgens de AVG zijn er grote risico’s verbonden aan het gebruik van sociale media door jongeren onder de 16 jaar. Daarom stelt de AVG dat ouders moeten weten dat hun kinderen sociale media gebruiken. Dat betekent dat leveranciers van sociale media – bijvoorbeeld Facebook, Twitter of Instagram, verplicht zijn toestemming te vragen aan de ouders van kinderen onder de 16 jaar. Dit gebeurt niet altijd. Wij adviseren scholen daarom om aan ouders van leerlingen jonger dan 16 jaar toestemming te vragen voor het gebruik van sociale media. Daarmee los je het praktisch op en voldoe je aan de strekking van de AVG.

Is het wettelijk verplicht?

Het vragen van toestemming voor het delen van foto’s en video’s op de sociale mediakanalen en voor het gebruik van sociale media tijdens de les is verplicht. Daarnaast zijn in de AVG speciale eisen opgenomen over jongeren en sociale media om jongeren te beschermen tegen de risico’s ervan. Je bent daarom verplicht om toestemming te vragen voor het gebruik van sociale media in de les.

Meer informatie vind je in artikel 8 van de AVG.

Wie doet wat?

Bij het gebruik van sociale media op school zijn verschillende rollen betrokken met elk hun eigen taken:

  • Het schoolbestuur stelt sociale mediabeleid op.
  • De ict-coördinator of Privacy Officer zorgt ervoor dat er toestemming aan ouders worden gevraagd en creëert bewustzijn over het vragen van toestemming op school.
  • De Leraren Administratie moet bijhouden en kunnen aantonen dat ouders toestemming hebben gegeven.
  • De ouders moeten toestemming geven voor het delen van foto’s en/of video’s en het gebruik van sociale media tijdens de les.
  • De (G)MR moet instemmen met de gedragscode ict.

Aan de slag

Voor het gebruik van sociale media in de klas moet je andere dingen regelen dan voor het gebruik van sociale media als school. Hieronder lees je wat je in beide gevallen op orde moet hebben om privacy van leerlingen en medewerkers te garanderen.

Hoe gaan je aan de slag met het gebruik van sociale media op school?

Stap 1 | Stel gedragsregels op

In gedragsregels voor sociale media geef je onder andere aan wat leerlingen en medewerkers wel en niet mogen delen en waar ze rekening mee moeten houden bij het gebruik van sociale media

Stap 2 | Vraag toestemming

Voor het delen van foto’s en video’s van leerlingen op sociale media accounts van de school heb je toestemming nodig. Meer informatie hierover vind je op foto’s en video’s van leerlingen delen.

Hoe ga je aan de slag met het gebruik van sociale media in de les?

Stap 1 | Gebruik sociale media zonder persoonsgegevens

Wil je sociale media inzetten in de les? Onderzoek dan eerst of je het kunt gebruiken zonder persoonsgegevens te delen of door pseudoniemen te gebruiken.

Stap 2 | Vraag toestemming

Lukt het niet om sociale media te gebruiken zonder persoonsgegevens te delen? Vraag dan toestemming voor het gebruik van sociale media tijdens de les.

Stap 3 | Organiseer een alternatief

Stemmen sommige ouders of leerlingen niet in met het gebruik van sociale media in de klas of tijdens de les? Organiseer voor die leerlingen een alternatief. Je mag leerlingen op basis van het weigeren van toestemming niet uitsluiten van een activiteit. In sommige gevallen zul je dus moeten afzien van het gebruik van sociale media.

Tools en voorbeelddocumenten

Hou rekening met

Smartphonebeleid

Smartphones zijn direct verbonden met sociale media. Denk daarom ook na over een smartphonebeleid op school. Wil je smartphones toestaan in de klas of juist verbieden? Heeft het in de klas alleen maar nadelen of zijn er ook voordelen? Omdat de smartphone een onlosmakelijk onderdeel van het sociaal-maatschappelijk leven is geworden, waar leerlingen ook mee te maken hebben, is het belangrijk om een smartphonebeleid te ontwikkelen. Lees meer over smartphonebeleid op school op kennisnet.nl 

Gedragsregels sociale media

Het is verstandig om gedragsregels voor het gebruik van sociale media door leerlingen en medewerkers op te stellen. Op die manier weet iedereen wat van hem of haar verwacht wordt. Omdat de afspraken met leerlingen verschillen van die met medewerkers, zijn de gedragsregels ook verschillend. In de gedragsregels kun je onder andere vastleggen dat je geen persoonsgegevens van leerlingen of collega’s mag delen via eigen sociale mediakanalen. Deze gedragsregels kunnen onderdeel zijn van je gedragscode veilig gebruik ict-middelen en persoonsgegevens, maar je kunt ook een aparte gedragscode voor sociale media opstellen.

Gebruik van WhatsApp

Een WhatsApp-groep is een handige manier om met een klas te communiceren. Maar mag je gebruikmaken van WhatsApp op school? Om WhatsApp te kunnen gebruiken moet je 16 jaar of ouder zijn. Verplicht je brugklasleerlingen om deel te nemen aan een appgroep met de leraar? Dan dwing je leerlingen de voorwaarden van WhatsApp te overtreden. En dat kun je als school niet van een leerling of hun ouders verwachten. Dat leerlingen met elkaar in appgroepen zitten, geeft de school ook niet het recht leerlingen te dwingen om de WhatsApp-voorwaarden te overtreden.

Eis je als school dat leraren en mentoren communiceren met hun leerlingen via een WhatsApp-groep, maar geef je ze geen zakelijke telefoon? Dan dwing je medewerkers hun privégegevens te delen met WhatsApp én met leerlingen. Ook dat is niet toegestaan. Met WhatsApp kun je als school geen goede privacy-afspraken maken. Het gebruik van WhatsApp kan dus niet verplicht worden gesteld op school.

Keuzes van ouders

Leerlingen zitten allemaal op sociale media. Moet je er dan als school ingewikkeld over doen? Dat ouders en leerlingen zelf sociale media te gebruiken, betekent niet dat je het gebruik van sociale media voor schooldoeleinden kunt afdwingen. Of een 11-jarige leerling op Twitter zit, Instagram gebruikt en de hele dag foto’s deelt op Snapchat, is aan die leerling – en zijn of haar ouders – zelf. Ga je als school sociale media gebruiken? Dan maak je als school die keuze voor de leerling en zijn ouders. Er zijn steeds meer ouders die juist bewust geen foto’s van hun kinderen delen op sociale media. Je hebt de keuze van ouders te respecteren.

Verdieping

Inhoudsopgave